Kasaysayan ng Women Empowerment sa Pilipinas: Ang Kababaihan ng Malolos

[Musika] Gaano pag kailangang pag-usapan ang kasaysayan ng women empowerment sa

Pilipinas hindi natin pwedeng hindi banggitin ang mga kababaihan ng Malolos Hindi ba tama ma'am at ang Ah isa sa mga

pinaka malaking ambag ng mga kababaihan ng Malolos is yung pag-akyat pagsugod no kung matatawag natin kay Governor

General valeriano wer para mag-abot ng sulat na sinasabi na baka pwede silang mag-aral ng wikang kastila dahil

naniniwala sila na dapat eh ang edukasyon dapat para sa lahat at kailangan banggitin din natin na ah Even

After that period eh ang mga kababaihan ng Malolos malaki rin ang ah papel na ginampanan para ang mga kababaihan sa

Pilipinas ang mga Pilipina ay nakakaboto ' ba nung panahon ng himagsikan They were part of the support group para dun

sa mga katipunero pagdating nung filipino-american war ilan sa kanila e yung mga founding members ng Cruz roca o

yung Red Cross tapos yung sa binuo naman na grupo yung asosasyon feminista Filipina ang founding members

nonon a good percentage of that ay sila ring mga kababaihan ng Malolos and just to give give context doon sa grupo na

ion ito yung kumbaga mother group of all women's empowerment groups sa buong bansa kailangang Magbigay pugay po tayo

sa mga kababaihan ng Malolos na siyang nanguna para ipaglaban ang karapatan at gumawa ng daan para ang mga Pilipina

magkaroon ng kapangyarihan sa ating lipunan sa istoryang tinutukan ng ating kabrigada si Dano ting

kung walang boses sa lipunan mahina at ang lugar niya ay ang pagiging may bahay na naglilingkod sa kanyang asawa ganito

ang estado na mga kababaihan nung panahon ng Kastila pero may isang grupo ng mga kababaihan sa Bulacan na

pinaniniwalaang isa sa mga unang feminista sa bansa dahil isinulong nila ang karapatan ng mga kababaihan sila ang

women of [Musika] Malolos sa ilalim ng mga kastila ang

edukasyon ay isang pribilehiyo at para sa mga may kaya lamang at tanging mga kababaihan na galing sa mayamang Angkan

ang Tinuruan na magbasa at magsulat pero ang mga lalaki lang ang pinapayagang makatuntong sa kolehiyo kung kaya naisip

ng ilang kababaihan sa Malolos na humiling na payagan silang mag-aral ng Espanyol itong 20 kababaihan ng Malolos

ay 20 mga dalaga kabilang sa mga kilalang pamilya sa Malolos sabi niya Dal Isa pero ang naka-sign lang 20 yyung

isa Might Be An older siguro relative na kasama nila para may sheron ganon Actually sa pamuno ni choro sandico na

siyang sumulat nung mismong ah liham na iyon ah nabalitaan nila na si wer bagong appointed na Governor

General ay bibisita sa molos mula sa Bulacan Bulacan so nagmadali sila ginawa yung sulat nag-sign sila patagong

nagturo ng wikang castila si Teodoro sandico part yun talaga noong buong ano at yung paghingi ng permiso para

mag-aral ng kastila is a political move because the fryers did not want the natives to be Spanish kasi natatakot

sila pag natuto ng kastila ang mga katutubo hindi na nila kakailanganin ang PR si professor Nong apo ng isa sa mga

kababaihan ng Malolos she was m de la Casa She Was You know the usual ah pambahay na asawa lalo na ang dami

niyang naging anak Ano na yun talagang ah her time was fully occupied Siguro hindi na siya

masyadong active right they Might Have supported pa rin the siguro pagkain nagpapadala

ganon nakilala ang Malolos bilang unang sentro ng pamahalaan ng unang Republika ng Pilipinas noung pagbigyan ni

gobernador generaleral valeriano wer Ang kahilingan ng mga kababaihan ng mga lolos na makapag-aral ang bahay na ito

dito sa bahaging ito ng Malolos ay ginawang paaralan pero hindi katulad ng ibang mga ah tradisyonal na eskwela

imbes na sa umaga sa gabi daw ginagawa ng mga kababaihan ng pag-aaral ngayon May dalawang teorya daw kung bakit ganon

una posible daw na isinasabay ng mga kababaihan ng pag-aaral doun sa pagpupulong ng mga reformista

pangalawang teorya posible rin daw na hindi porkit pinayagan na silang mag-aral ay pwede na nilang iwanan ang

kanilang mga gawain at responsibilidad sa bahay o tahanan So sa ngayon no ang natitira na lang dito sa bahay na sa

bahay na ito na ginawang paaralan ay ang pader na ito ito na lang na ang diretso niyan Ay Hanggang doon sa kabilang dulo

pero hanggang dito lang tayo dahil isang pribadong bahay na yung may sakop nito pero para hindi

makalimutan ng publiko ang naging papel nito sa kasaysayan ay merong marker dito na nagkukwento nung kanyang kasaysayan

mas nakilala ang mga kababaihan ng Malolos ng Sulatan sila ni Gat Rizal nung Pebrero 22

1889 para Purihin ang kanilang pagpupursiging iangat ang kababaihan hiniling ni Marcelo H del

Pilar na nooy nasa Malolos na kilalanin ni Rizal ang mga kababaihang ito dahil sa kanilang

adhikain ang sulat na ito ang tanging akda ni Rizal na nasa wikang Filipino Actually It's that letter that defines

his ideal woman It's Not marar At All and ang idea Actually is Uh may ano pa rin siya may bahit pa rin ng ng

patriarchy pero Makikita mo na ang concept niya ng ideal woman ay hindi lamang maganda kundi maganda ugali kundi

may paninindigan mulat na babae na may paninindigan makikita pa rin dito sa Parian silyo ang mga bahay ng ilan sa

mga kababaihan Nakilala namin si Gloria Reyes apo ni vicenta na pinaniniwalaang ika 21 sa mga kababaihan ng Malolos si

vicenta kasi kapatid lang siya nakiki ano lang siya kikis sama-sama lang active si si vicenta nung

tinayo yung Red Cross kapatid ni vicenta ang dalawa sa mga babae sa samahan sina Teresa at Maria tantoco na naging aktibo

sa pagtulong sa mga katipunero si vicenta ay tapos ng pharmacy pharmaceutica siya So may dun sa an

sestal home namin doun sa ibaba meron siyang butika na pangasawa niya doctor which is yung lolo ko so sila nag-team

ang kapatid niya ay si Teresa si Maria at si Teodora si Teresa kasi siya ung matandang dalaga na Everytime na merong

mag-aasawa may mag-aanak merong mag-give birth siya yung tinatawag na mag-aalaga ang Bangag sa kanya aka is makapagbigay

ito original na to Ito kasama n bahay taas ng ito original yan bintana pinto ito ung ito yung po ni Teresa na ako na

ngayon nag-aalala anang taon pa po 1893 pa siya w so 120 Okay so Ma'am tayo ay pupunta sa

bahay ni vicenta dito sa lola ninyo lola na itong structure na to nung araw pa to

Ano mm so ito si vicenta

ito si Teresa si penta Teresa Bukod sa mga paman ng bahay at kagamitan Naging malaking impluwensya

raw kay Gloria ang mga kababaihan ng Malolos lalo na sa kanyang Pagluluto ang mga kababaihan kasi ang naghahanda noon

ng mga pagkain para sa mga katipunero at iba pang nangangailangan noon sa Malolos Si Gloria isa ngayon sa mga kilalang

food expert sa lalawigan ng Bulacan dahil din sa women of Malolos natutu rin ako magluto yung mga traditional foods

nila yung suspiros yung lengua yung Paano sila magluto ng doon ko nakuha yon Ito naman ang tahanan ni Alberta wiang

koy isa sa mga itinuturing na elder o pinuno ng grupo tinayo itong bahay 1914 ngayon ah yung mga anak ni Alberta witan

some of the some of them are doctors I doctors so meron silang consultation room yung ibang anak ni Alberto wiy Ay

pharmacist oo dito nandito Iyung butika ito ion yon ito Iyung pharmasia Santos remember during the time Hindi naman

capsules iyung mga ano e mga gamot eh yung mini miix mix o yung pinakas sala nila eh ito si si Alberta wiang koy siya

si iding si iding ito ngayon Nestor ng women of malolos's foundation kasi ang kesame niyan Ay bakal ito something

interesting for you ito ang pastillas wrappers very intricate very fine This is one of the original ang gumagawa nito

yung kapatid ni Alberta witan koy ' ba yung Trinidad so meron siyang collection ng ano scs Oo scapulars and then

religious Oo siya nung matanda na siya o tumanda na si Alberta wi tangoy ganda pa rin niya no Nakilala ko

rin ang mga antigong sandok na ito ayon kay Bong mahilig magluto si Alberta siya nga raw ang isa sa mga nagluluto noon

para sa m sugatan sa gyera yan ang nakita namin dito e so most probably ito ginamit nila anong ginagawa niyo rito

hindi kayo maaring pumanik May bisita ang kura siya mismo ang nag-abot ng sulat

kay Gobernador Heneral wer noon at inilaban ang kanilang hiling kahit pa nakapag-aral naman siya sa isang bahagi

ng bahay makikita ang mga larawan ng mga kababaihan ang mga kababaihan ng Malolos yung mga pictur sila o pero remember

lima sa kanila walang litrato o walang litrato walang mga litrato yan kaya ang litrato diyan lalabing lima sinasabi ho

ninyo na meron yung ibang mga walang litrato Sila yung mga nakatalikod Oo ayan kamukha nito si ano yan eh si ruina

reyz Ayan ruina reyz ruina reyz Nakilala namin ang mga apo ni Alberta na sina baby at Pina kahit pa nasa lima at siyam

na taong gulang pa lamang sila noon hindi raw nila maaaring malimutan ang kanilang impo Alberta ngayon mahigit 80

anyos na ang mga ito kita ko sa kanya na yun Siya yung very calm pero pag nagsalita siya talagang

forceful at saka talagang gusto niya kung ano yung sinabi niya yun ang gagawin mo pag nakipag-usap ka kahit na

Kaninong tao Titingnan mo sa mata naku she is a tall lady napakaputi na puting-puti siya na with long hair na

palaging nakatin yan so respectful ngunit hindi raw kailan man naikwento sa kanila na si impo Alberta minsang naging

mahalagang bahagi pala ng kasaysayan she never said hindi siya nagbanggit Maski ano tungkol Dian I was amazed at saka

sabi ko Wow ang dami ko pala I miss so much I could have done something when I was younger Samantala ang paaralang

itinayo para sa mga kab ihan ay tumagal lamang ng tatlong buwan nung panahon na iyon marami sa mga political meetings ng

repormista sa malolo sa gabi and the fryer knew This kaya sinues niya talaga at nung matanggal na yung Fr na iyon

yung sumunod sa kanya talagang gumawa ng paraan para masara at nasa rayon dahil si Teodoro sandico na siyang parang yun

ang kanilang leader at inspirasyon ipakukulong na pahuhuli na on trump to charges sabi ang charge sa kanya eh kasi

kumain daw ng karne nung holy Thursday yung mga gann so Uh obviously talagang harassment pero hindi dito natapos ang

misyon ng mga kababaihan sa pagsiklab ng Himagsikan mula sa pagsulong na edukasyon Nagbago ang ginampanang papel

ng mga kababaihan ng Malolos ang naging next na activity nila was during the Revolution tumulong sila sa mga

katipunero yung pag gather ng fans pagpe-prepare ng pagkain ng damit mga mats and blankets na pinapadala sa mga

katipunero they also delivered messages for the movement sa buong paglalakbay ng mga kababaihan ng Malolos malinaw ang

kanilang naging pamana hindi lang ang pagbukas ng pintuan para sa edukasyon ng mga kapwa kababaihan dahil mula sa mga

kababaihang ito nakilala ang lakas ng mga babae sa ating lipunan sinasabi kasing ang women of Malolos ang

nagsimula ng feministang nw sa ating bansa definitely isa sila sa grupo kasi may conscious grouping na eh kasi

Palagay ko nung panahon ng rebolusyon Marami ng mga grupong ganyan ng kababaihan sa iba-ibang lugar na

talagang ano na feminist ng Outlook mula kasi sa women of Malolos naitayo Nong 1905 ang asociation feminista Filipina

ang simula ng feminist movement sa bansa sila yyung grupo that proves that there is a direct connection between the women

of the reform and revolutionary movement to the first women's organization mula dito naging miembro din sila

non ang kasaysayan madalas Naturingang tulay ng hinaharap sa dinami raming tagpo sa ating nakaraan na bubuo ang

isang mukha ng Pilipino na di mabubura Nino man matapang may dangal handang ipaglaban ang sinumang pinagkait ng

katarungan kung kinayan ng ating mga ninuno na ipaglaban ng kanilang mga karapatan tulad ng naging laban ng mga

kababaihan ng Malolos marahil kulang pang sukling pasasalamat ang buhayin ng kanilang ala-ala ala-alang siyang

bumuhay sa ating mga kalayaang marahil ang ilan sa atin siya ring isinasawalang bahala palin ng Diyos na patuloy na

magbabantay sa mga isyu ng bayan Ako si danting kko kasama sa isang brigada ng Diyos m

[Musika]