Introduksiyon
Ang imperyalismong Kanluranin ay isang mahalagang bahagi ng ating kasaysayan na nagbukas ng mga bagong pagkakataon at hamon para sa mga bansa lalo na sa Asya. Mula sa mga unang expedisyon ng mga Europeo, hanggang sa mas mataas na yugto ng pananakop, ang imperyalismo ay umabot sa iba't ibang kaanyuan na nagdulot ng malalim na pagbabago sa mga nasasakupang bansa. Sa artikulong ito, ating susuriin ang mga dahilan, uri, at epekto ng imperyalismong ito batay sa ating pagkakaunawa at mga impormasyon mula sa kasaysayan.
Unang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin
Pagsisimula ng Paggagalugad
Ang unang yugto ng imperyalismo ay nagsimula noong ika-15 siglo na tumutukoy sa panahon ng mga paglalayag at pagpapalawak ng teritoryo ng mga makapangyarihang bansa sa Europa. Ang mga pangunahing bansang kasangkot dito ay ang Portugal at Spain, na siyang nagpasimula ng mga eksplorasyon sa mga bagong lupain para sa kalakalan at yaman.
Mga Mahahalagang Pangyayari
- Bartolomeu Diaz: Noong 1488, narating niya ang dulo ng Africa na tinawag na Cape of Good Hope.
- Vasco da Gama: Noong 1498, siya ang nakarating sa India, isang mahalagang ruta para sa mga sideline na kalakalan.
- Christopher Columbus: Sa kanyang ipinagpatuloy na paglalakan noong 1492, natuklasan niya ang Americas, na naging simula ng malaking pagbabago sa kalakalan at politika.
Mga Uri ng Imperyalismo
- Protektorado: Ang sistema kung saan ang isang mas makapangyarihang bansa ay may kontrol sa mga panlabas na relasyon ng isang mas mahina.
- Concession: Akta ng pagbibigay ng pahintulot sa isang makapangyarihang bansa na samantalahin ang mga likas na yaman ng isang mas mahina.
- Economic Imperialism: Nakatuon ito sa kontrol ng ekonomiya at pulitika ng mga bansang hindi pa ganap na umuunlad.
- Kolonyalismo: Ang tuwirang kontrol at nakatalang mga pamayanan sa mga bagong teritoryo.
- Spear of Influence: Mga karapatan at pribilehiyo na ibinibigay sa isang bansa sa loob ng isang rehiyon.
Ikalawang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin
Pag-usbong ng Nasyonalismo at Industrial Revolution
Mula sa huling bahagi ng ika-19 siglo, pumasok ang Kanluranin sa ikalawang yugto ng imperyalismo na tinawag ding "high imperialism". Sa yugtang ito, nagkaroon ng mas malawak na aspekto ng pananakop dulot ng mga salik na pang-ekonomiya, pulitikal, at ideolohiya.
Pang-ekonomiyang Dahilan
- Rebolusyong Industrial: Ang pag-usbong ng industriyalisasyon ay nagbigay-diin sa pangangailangan ng hilaw na materyales at mga bagong pamilihan para sa mga produktong pang-industriya.
- Merkantilismo: Isang patakarang pang-ekonomiya na nakatuon sa pag-iipon ng mahahalagang metal at yaman.
Ideolohiya
- Nasyonalismo: Ang damdaming makabayan ay nag-udyok sa mga Europeo na palawakin ang kanilang mga teritoryo laban sa karibal nation.
- Social Darwinism: Nagbigay-diin na ang mga lahing puti ay higit na nakahihigit sa ibang lahi, nagpapalitaw ng ideolohiyang White Man's Burden o obligasyon ng kanluranin na tulungan ang iba pang lahi.
- Manifest Destiny: Ang paniniwala na ang Estados Unidos ay may karapatang palawakin ang kanilang impluwensya sa iba pang mga bansa.
Epekto ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo
Ang ikalawang yugto ng imperyalismo ay nagdulot ng hindi lamang mga negatibong epekto kundi magagandang pagbabago sa mga nasakop na bansa:
- Pabahay at Edukasyon: Pagpapatayo ng mga paaralan at imprastruktura.
- Paghahati-hati ng Likas na Yaman: Ang pagsasamantala sa yaman ng mga nasasakupang lugar.
- Pagbabagong Kulturang: Pagkaapekto sa lokal na kultura at tradisyon sa pamamagitan ng westernization.
Halimbawa ng Kolonisasyon sa Timog Silangang Asya
- Burma (Myanmar): Nakontrol ng mga British noong 1886.
- Indonesia: Nagtagumpay ang Netherlands na iangkop ang kabuuang kapuluan.
- Pilipinas: Mula sa Espanya, napasakamay ito ng Estados Unidos matapos ang Digmaang Espanyol-Amerikano.
Konklusyon
Sa pangkabuuan, ang imperyalismong Kanluranin ay hindi lamang isang simpleng kwento ng pananakop at panghihimasok kundi isang mahalagang bahagi ng ating kasaysayan na humubog sa pandaigdig na relasyon ng mga bansa. Sa kabila ng mga negatibong epekto na dulot nito, ang mga pagbabagong naganap, gaya ng pananaw sa edukasyon, imprastruktura, at kalakalan, ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng pag-aaral at pag-intindi sa mga nakaraang kaganapan upang mas maunawaan ang ating kasalukuyan at kinabukasan.
una at ikalawang yugto ng imperyalismong Kanluranin hango ang salitang imperyalismo sa salitang Latin na
imperium na ang ibig sabihin ay command karaniwang iniuugnay ang imperyalismo sa pamamaraan ng isang
makapangyarihang bansa na pangibabawan ang isa pang bansa o teritoryo aral ng nakaraan ating
tukuyin ang mga sumusunod uri ng imperyalismo kung saan ang isang bansa ay pinamumunuan ang
teritoryo at likas na yaman ng mahinang bansa na may eksklusibong Atan para sa kanilang pansariling
ang kita ng isang makapangyarihang bansa sa pamamagitan ng pagkontrol ng ekonomiya at ng pulitika ng isang
isang bansa sa pamamagitan ng pag o pananakop ng ibang teritoryo kasabay ang pagtatatag ng mga pamayanan ng kanilang
saan ang isang makapangyarihang bansa ay nakakakuha ng mga karapatan at pribilehiyo sa ilang bahagi ng isang
pananakop ang imperyalismo ay ang panghihimasok pag-impluwensya o pagkontrol ng isang makapangyarihang
bansa sa isang mahinang bansa maaari itong tuwiran o di tuwirang pananakop ang pagtuklas ng mga Europeo
ng daan papuntang silangan ay nagbigay daan para manakop sila ng mga teritoryo sa Asya na una nilang
natuklasan ang Portugal ang kauna-unahang bansang Europeo na nagkaroon ng interes sa paggagalugad sa
karagatan ng Atlantic upang makahanap ng mga spices at ginto 1488 narating ni Bartolomeu Diaz
Hope Ang Paglalakbay na ito ni Diaz ay nagpapakita na maaaaring makarating sa silangang Asya sa pamamagitan ng
nanguna ang Portugal dahil kay Prinsipe Henry the Navigator na naging inspirasyon ng mga manlalayag sa kanyang
panahon noong 1492 narating naman ng italyanong manlalayag na si Christopher Columbus ang America ang kanyang
paglalakbay ay sinuportahan ng Spain ang italyanong Explorer na si amerigo vespucci ay nagsagawa rin Ison
sa South America sa kanya ipinangalan ang America at sa kanya ring paglalakbay napatunayan na ang New World ni Columbus
panahon Prinsipe Henry portugues na nakarating sa Cape of Good Hope Bartolomeu Diaz narating niya
Ang kalikot India Basco da gama hindi rin maisasakatuparan ang mga paglalakbay ng Europeo sa malalawak na
Polo nagsilbi Si Marco Polo sa korte ni kubayan ng 17 taon sa kanyang paglalakbay pauwi sa venis siya ay
binihag ng mga piratang Europeo sa kanyang pagkakabilanggo inilahad ni Marco Polo ang kanyang karanasan sa
Rus tiano ang kanyang aklat na the travels of Marco Polo inilalarawan ng aklat ang tsina ng marmol na Palasyo ng
can mga pagdiriwang kayamanan At kapayapaan sa lupain ang aklat na ito ang isa sa gumising sa kuryosidad at
imahinasyon ng mga Europeo na makipagsapalaran upang marating ang asya ito ay tumutukoy sa muling
renaisance ito ang asyanong teritoryo na pinakamalapit sa kontinente ng Europa na nagsilbing rutang pangkalakalan mula
Europa patungong India China at ibang bahagi ng silangan na napasakamay ng mga turkong Muslim noong
1453 Constantinople patakarang pang-ekonomiya na nakatuon sa pag-iipon ng mahahalagang metal tulad ng
kanluranin na magtungo sa Asya ang mga krusada Ang paglalakbay ni Marco Polo renaissance ang pagbagsak ng
Spain sa pamamagitan ng kasunduan sa tordecillas noong 1494 nagkasundo ang Portugal at Spain sa
line of demarcation o hangganan kung saan ang Portugal ay maggagala sa bandang silangan samantalang ang Spain
ay sa bandang kanluran nang matuklasan ng mga kanluranin ang tuwirang rot patungong silangan nasimulan din ang
kolonisasyon ng mga lupaing kanilang natuklasan ang ika-5 hanggang ika siglo ang unang yugto ng imperyalismong
kanluranin ang unang yugto ng imperyalismong kanluranin ay tumutukoy sa panahon ng panggagalugad pagpapalawak
at pagtatatag ng mga kolonya sa iba't ibang bahagi ng daigdig kinilala na rin itong age of discovery kung kailan
katolisismo Pili letra ito ay nangangahulugang dominasyon ng isang makapangyarihang nasyon estado sa
aspetong pulitika pangkabuhayan at kultural na pamumuhay ng isang mahina at maliit na nasyon estado upang maging
salitang Latin na colonus ng ibig sabihin ay magsasaka ito ay isang patakaran ng isang bansa Nam mamahala ng
kolonyalismo si patlang ay italyanong abenturero mula sa binis nanirahan siya sa China Sa panahon ni
kublan sa kanyang pagbabalik sa kanyang bansa inilarawan niya ang kagandahan at karangyaan ng
nagpasimula sa Italya na naganap noong 1350 sa panahong ito natuon ang pansin ng tao sa humanismo
renaissance ito ay prinsipyong ginamit sa unang yugto ng imperyalismong panuran na kung may maraming ginto at pilak may
mercantilismo Ito ay mga kilusan na inilunsad ng simbahan at ng mga kristiyanong hari upang mabawi ang banal
krusada ito ay asyanong teritoryo na pinakamalapit sa kontinente ng Europa na nagsilbing ruta ng kalakalan mula Europa
Constantinople siya ang nagtakda ng line of demarcation na naging solusyon sa tunggalian ng Spain at Portugal kung
ikalawang yugto ng imperyalismo ay pinasigla ng magkahalong tunggaliang politikal mga dahilang ideolohiya
kalahating bahagi ng ika na siglo hanggang sa pagsisimula ng unang digmaang pandaigdig noong
19 ang panahong ito ang tinaguriang panahon ng high imperialism o kasagsagan ng imperyalismo bunsod ng
pagpapaligsahan ng mga bansang kolonyal sa pag-angkin ng mga lupain lalo na sa rehiyon ng Timog Silangang Asya at
damdaming makabayan na nag-udyok sa mga Europeo na magkaroon ng malawak na kapangyarihan upang labanan ang kanilang
paggawa ng produkto gamit ang mga makina na nag-udyok sa mga Europeo na magpalawak ng teritoryo upang may
industrial nag-ugat ito sa teorya ni Charles Darwin paniniwalang ang mga kanluranin o taong may lahing puti ay
may mas mataas na karunungan sa pamamahala at sibilisasyon kung ihahalintulad sa mga lahing Kayumanggi
Kayumanggi itim at dilaw ay obligasyong tulungan ng lahing puti upang umunlad White Man's
Burden paniniwala ng united states na nakatadhana at may basbas ng langit na palawakin at angkinin ang mga
Company sa pamamahala ng East indies o Indonesia at sa loob ng mahigit 100 taon ay nagawang makontrol ang kabuuang
kapuluan kasama ang sumatra at bali naangkin at naisama naman ng Britain ang Burma o Myanmar sa imperyong
India na kolonya nito noong 1886 unti-unti ring nakontrol ng Britain ang peninsular malaya o Malaysia noong
ng Espanya mula 156 hanggang 1898 ay napas sa kamay ng Estados Unidos noong 1898 sa bisa ng Treaty of Paris sa
pagtatapos ng digmaang ang Espanyol Amerikano sa halagang 20 milyong dolyar ikalawang yugto ng
teritoryo pagbabago ng kultura Pili letra ang mga sumusunod ay mga dahilan sa pagkakaroon ng ikalawang
yugto ng kolonyalismo at imperyalismo alin ang hindi kabilang pang-aalipin ng mga British sa
Destiny Bakit nakilahok sa kompetisyon ng ikalawang yugto ng kolonyalismo at imperyalismo ang Estados Unidos o United
States A at B dahil sa pangangailangan ng mga hilaw na materyales at dahil sa paniniwalang manifest
Destiny ito ay paniniwala ng united states na sila ay nakatadhana at may basbas ng langit upang magpalawak at
na ang lahing Kayumanggi itim at dilaw ay obligasyong tulungan ng lahing puti upang umunlad
asya naiwasan ng Thailand o dating sayam ang makola ng mga Europeo sa pamamagitan ng sumusunod na
salik kawalan ng interes ng mga Europeo sa lokasyong geographical ng Thailand ang Thailand na nasa pagitan ng
Burma na kontrolado ng mga British at indochina na kontrolado naman ng mga Pranses ay nagsilbing buffer zone ng mga
maaaring may alitan o may posibilidad na magkaroon ng di pagkakaunawaan hindi naging kaakit-akit
ang lokasyon ng Thailand sa mga Europeo upang tuwirang ikola maaaring upang maiwasan ng Britain
Thailand pagsisikap ni Haring chulalongcorn o Rama de fif na magkaroon ng modernisasyon ang
bansa napagtanto ni Haring chulalongcorn ikalimang monarkiya ng sayam mula 1853 hanggang 1910 ang kahalagahan ng
transpormasyon ng bansa sa bersyong Europeo ipinatupad ni Haring tulong porn ang mga reporma sa bansa kasama ang pags
sa moderno ng sistemang legal estrukturang administratibo military at higit sa lahat ang paglikha ng mapang
saklaw ang kabuuang Thailand sa paraang ito naipamalas ng mga siames sa mga Europeo na kaya nilang
pangasiwaan ang kanilang sarili nakadagdag din ang pag-angkop ng mga siames sa ilang gawi at makabagong
teknolohiyang kaluran bilang pagpapakita na Nakahanda ang mga siames sa modernisasyon konsentrasyon ng
kapangyarihan nagtatag din si Haring chulalongcorn ng propesyonal na hukbong militar ipinamalas nito ang
kapangyarihan ng hari na makontrol ang mga lokal na pamunuan sa loob ng bansa ang konsentrasyon ng kapangyarihan sa
katauhan ng hari ay naglalarawan sa Thailand bilang isang bansang may kinalaman sa pangangasiwa ng kanilang
bansa ginamit ng pamahalaan ang histogram malayang pagkabansa na ang Thailand ay panghabang buhay para sa mga
siames o Thai ang wikang Thai ay itinalaga rin bilang opisyal na wika ng bansa ang bagay na ito ay nakah sa mga
Thai na labanan ang kolonyalismo kritikal na pag-iisip sa iyong palagay naging matalino ba si
Haring chulalongcorn sa kanyang pinagpasyahang reporma upang hindi masakop ng mga kanluranin ang Thailand o
Heads up!
This summary and transcript were automatically generated using AI with the Free YouTube Transcript Summary Tool by LunaNotes.
Generate a summary for freeRelated Summaries
Ikalawang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin: Pagsusuri at Mga Estilo ng Pananakop
Tuklasin ang ikalawang yugto ng imperyalismong Kanluranin, mga dahilan at epekto nito sa mga bansang Asyano.
Kolonyalismo at Imperyalismo: Ang Kasaysayan ng Pagsakop sa Pilipinas
Tuklasin ang kasaysayan ng kolonyalismo at imperyalismo sa Pilipinas sa pamamagitan ni Ferdinand Magellan.
Kahalagahan ng Nasyonalismo, Kasarinlan, at Pagkabansa sa Timog Silangang Asya
Tuklasin ang mga kahulugan at implikasyon ng nasyonalismo, kasarinlan, at pagkabansa sa Timog Silangang Asya.
Pamamaraan at Patakarang Kolonyal ng mga Amerikano sa Pilipinas
Tuklasin ang mga patakarang kolonyal ng mga Amerikano sa Pilipinas at ang mga epekto nito sa ating kasaysayan.
Pamaraan at Patakarang Kolonyal ng mga Espanyol sa Pilipinas
Tuklasin ang mga pamamaraan at patakarang kolonyal ng mga Espanyol sa Pilipinas at ang mga epekto nito sa mga Pilipino.
Most Viewed Summaries
Pamamaraan ng Pagtamo ng Kasarinlan sa Timog Silangang Asya: Isang Pagsusuri
Alamin ang mga pamamaraan ng mga bansa sa Timog Silangang Asya tungo sa kasarinlan at kung paano umusbong ang nasyonalismo sa rehiyon.
A Comprehensive Guide to Using Stable Diffusion Forge UI
Explore the Stable Diffusion Forge UI, customizable settings, models, and more to enhance your image generation experience.
Kolonyalismo at Imperyalismo: Ang Kasaysayan ng Pagsakop sa Pilipinas
Tuklasin ang kasaysayan ng kolonyalismo at imperyalismo sa Pilipinas sa pamamagitan ni Ferdinand Magellan.
Pamamaraan at Patakarang Kolonyal ng mga British sa Burma
Tuklasin ang sistema ng kolonyalismo sa Burma sa ilalim ng British at ang epekto nito sa lipunan.
Pamaraan at Patakarang Kolonyal ng mga Espanyol sa Pilipinas
Tuklasin ang mga pamamaraan at patakarang kolonyal ng mga Espanyol sa Pilipinas at ang mga epekto nito sa mga Pilipino.
If you found this summary useful, consider buying us a coffee. It would help us a lot!